Quảng Trị - Quyết tâm đẩy lùi tình trạng tảo hôn và hôn nhận cận huyết thống đồng bào dân tộc thiểu số

|

Quảng Trị - Quyết tâm đẩy lùi tình trạng tảo hôn và hôn nhận cận huyết thống đồng bào dân tộc thiểu số

Tảo hô;n và hô;n nhân cận huyết thống là một vấn nạn lớn của xã hội, là trở ngại đối với sự phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số trong cả nước nói chung và Quảng Trị nói riêng. Thời gian qua, với quyết tâm đẩy lùi tảo hô;n và hô;n nhân cận huyết thống, các cấp ủy đảng, chính quyền, địa phương trong toàn tỉnh Quảng Trị đã nô;̃ lực triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi trong hô;n nhân của đồng bào dân tô;̣c thiểu sô;́, giảm thiểu tình trạng tảo hô;n và hô;n nhân cận huyết thống, nâng cao chất lượng dân số, nguồn nhân lực, cũng như đảm bảo phát triển bền vững của địa phương.
 
Thực tế cho thấy, tảo hô;n và hô;n nhân cận huyết thô;́ng (HNCHT) khô;ng chỉ vi phạm pháp luật mà còn để lại nhiều hệ lụy đối với các cá nhân, gia đình và xã h??i, ??nh hưởng trực tiếp đến chất lượng nguồn nhân lực, dân số, giáo dục, chăm sóc trẻ em. Nhiều trường hợp do bị ép gả lấy chồng, lấy vợ sớm, khi tuổi còn quá trẻ chưa thể sống tự lập dẫn đến tình trạng đói nghèo, ly hô;n; việc kết hô;n sớm, mang thai và sinh đẻ trong lứa tuổi vị thành niên ảnh hưởng tới sức khỏe em gái, sự phát triển của thai nhi và trẻ sơ sinh. HNCHT để lại hậu quả nặng nề, ảnh hưởng đến chất lượng dân số, tăng tỉ lệ người thiểu năng về thể chất, trí tuệ, người khuyết tật, tạo thành gánh nặng cho sự phát triển của xã hội và là một trong những lực cản đối với sự phát triển kinh tế-xã hô;̣i bền vững của địa phương…

 

Giảm thiểu, tiến tới chấm dứt tình trạng tảo hô;n và HNCHT trong vùng DTTS để nâng cao chất lượng
dân số, xóa đói, giảm nghèo ở Quảng Trị

Theo thô;́ng kê, Quảng Trị hiện có khoảng 95.000 người dân tô;̣c thiểu sô;́ (DTTS), chiếm 13,3% dân số toàn Tỉnh. Hiện tình trạng tảo hô;n và HNCHT vùng đồng bào DTTS của Tỉnh vẫn còn xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó, nguyên nhân chủ yếu là do đời sống còn gặp nhiều khó khăn, thiếu hiểu biết về pháp luật, nhận thức còn hạn chế, nhiều người dân còn giữ những quan niệm lạc hậu, hủ tục như: Tục thách cưới, hứa hô;n, cưỡng ép hô;n, tục đi sim,… Tình trạng học sinh bỏ học và lập gia đình sớm vẫn còn xảy ra. Bên cạnh đó, cơ chế chính sách trong hô;n nhân và gia đình đô;́i với người DTTS còn một số bất cập. Cô;ng tác tuyên truyền, vận động ở một số địa phương về phòng, chống tảo hô;n, HNCHT chưa được quan tâm đúng mức. Mặt khác, trong quá trình triển khai thực hiện các quy định pháp luật về hô;n nhân còn gặp nhiều khó khăn, bất cập như: Đội ngũ cán bộ làm cô;ng tác bình đẳng giới thiếu về số lượng, hạn chế về chuyên mô;n; một số cơ quan, đơn vị, cá nhân chưa nhận thức đúng về Luật Bình đẳng giới; nguồn lực tài chính để tuyên truyền, phô;̉ biến trên diện rộng các hoạt động hỗ trợ phụ nữ thực hiện mục tiêu bình đẳng giới chưa đáp ứng nhu cầu...

Trước thực tế tình trạng tảo hô;n, HNCHT và những hủ tục lạc hậu còn tô;̀n tại trong đời sô;́ng hô;n nhân của đô;̀ng bào DTTS tại Quảng Trị, thời gian qua cô;ng tác phòng, chống tảo hô;n và HNCHT trên địa bàn Tỉnh được các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội đặc biệt quan tâm triển khai với nhiều giải pháp đô;̀ng bô;̣. Trong đó, thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 14/4/2015 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hô;n và HNCHT trong vùng DTTS giai đoạn 2015-2025”; UBND tỉnh đã ban hành các văn bản triển khai thực hiện như: Kế hoạch số 103/KH-UBND ngày 11/01/2016 về triển khai, thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hô;n và HNCHT trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2015-2020” (giai đoạn I); Kế hoạch số 154/KH-UBND ngày 13/9/2021 về triển khai, thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hô;n và HNCHT trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2021-2025” (giai đoạn II)... Trên cơ sở đó, các sở, ban, ngành; UBND cấp huyện trên địa bàn đã chủ động xây dựng, ban hành kế hoạch triển khai thực hiện, bảo đảm phù hợp với điều kiện, đặc điểm tình hình của địa phương.

Nhằm triển khai và thực hiện nhiệm vụ trên, Ban Dân tộc Tỉnh đã tích cực phối hợp với các sở, ban, ngành, đoàn thể, đơn vị, địa phương triển khai nhiều hoạt động truyền thô;ng phòng, chống tảo hô;n và HNCHT với nội dung và hình thức phong phú như: Tuyên truyền, vận động, tư vấn nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của đồng bào DTTS về tảo hô;n và HNCHT tại các trường THCS và dân tộc nội trú, cụm xã vùng biên giới, Trường Phổ thô;ng Dân tộc nội trú tỉnh thu hút khoảng 5.600 lượt người tham gia; Xây dựng phóng sự và clip tuyên truyền về giảm thiểu tình trạng tảo hô;n và HNCHT bằng 2 ngô;n ngữ (tiếng phổ thô;ng, tiếng Vân Kiều) phát trên sóng Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh, đồng thời thu nội dung vào 136 thiết bị USB cung cấp đến toàn bộ các xã, 45 trường học, 9 đồn biên phòng tuyến biên giới vùng DTTS để tuyên truyền; Lắp đặt 15 bảng pa nô; truyền thô;ng song ngữ Việt - Vân Kiều tại 15 điểm trường THCS và dân tộc nội trú vùng DTTS. UBND các huyện, xã và các dự án tài trợ phối hợp tổ chức 262 lượt tư vấn, xây dựng 10 mô; hình điểm về quy ước thô;n, bản khô;ng có tảo hô;n và HNCHT; cung cấp 132 tài liệu các loại (khẩu hiệu, tranh khổ lớn) tại thô;n, bản, xã.


 

Tuyên truyền về Tảo hô;n và HNCHT cho học sinh ở Quảng Trị
 
Ngoài ra, tại mô;̣t sô;́ huyện, địa bàn trong Tỉnh đã duy trì có hiệu quả các mô; hình Câu lạc bô;̣ chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên tại các xã, thị trấn. Tổ chức các lớp tập huấn, nâng cao năng lực, kỹ năng vận động, tư vấn, truyền thô;ng thay đổi hành vi về tảo hô;n và HNCHT cho đội ngũ tham gia đề án và đội ngũ cán bộ làm cô;ng tác dân tộc các cấp, cán bộ văn hóa cấp xã...

Một số thô;n, bản đã đưa các quy định về phòng, chống tảo hô;n vào xây dựng hương ước, quy ước, bình xét gia đình văn hóa như: Các thô;n A Đăng (xã Tà Rụt, huyện Đakrô;ng), Vùng Kho (xã Đakrô;ng, huyện Đakrô;ng), Ra Po (xã Xy, huyện Hướng Hóa), Thanh Mô;̣t (xã Thanh, huyện Hướng Hóa)... xây dựng quy ước “Thô;n khô;ng có tảo hô;n”…

Nhờ sự tích cực vào cuô;̣c của các cấp ủy đảng, chính quyền, tổ chức chính trị- xã hội, thô;ng qua các hoạt động truyền thô;ng, vận động, nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của đồng bào DTTS có tỷ lệ hoặc nguy cơ cao về tảo hô;n và HNCHT nên tình trạng tảo hô;n và HNCHT trên địa bàn tỉnh Quảng Trị thời gian qua đã giảm đáng kể. Từ năm 2016-2021, tổng số trường hợp tảo hô;n toàn Tỉnh đã giảm được 57 trường hợp (năm 2016 là 232 trường hợp, năm 2021 là 175 trường hợp; trong 05 năm liền trên địa bàn Tỉnh đã khô;ng có trường hợp HNCHT), nhận thức của người dân về tảo hô;n và HNCHT đã có những chuyển biến tích cực.

Mặc dù vậy, theo đánh giá, tình trạng tảo hô;n, HNCHT vùng DTTS tại Quảng Trị hiện vẫn còn phức tạp và có khả năng tái diễn cao. Số lượng các cặp tảo hô;n tại Quảng Trị đã giảm song hiệu quả chưa đạt được như mong muốn. Tính riêng trong năm 2021, toàn tỉnh có 792 trường hợp kết hô;n, trong đó có 175 trường hợp tảo hô;n, chiếm tỷ lệ 22,1%. Cô;ng tác quản lý, kiểm tra, phát hiện sớm các trường hợp có nguy cơ tảo hô;n để có biện pháp kịp thời ngăn ngừa còn hạn chế. Việc xử lý vi phạm đối với các trường hợp tảo hô;n chưa thực hiện nghiêm. Việc phân cô;ng đơn vị chủ trì quản lý, triển khai thực hiện đề án ở các địa phương chưa thống nhất...

Mục tiêu đến năm 2025, Quảng Trị có trên 90% cán bộ làm cô;ng tác dân tộc, cán bộ văn hóa xã hội cấp xã được tập huấn nâng cao năng lực, truyền thô;ng thay đổi hành vi về tảo hô;n và HNCHT; duy trì mức giảm bình quân 2-3%/năm số cặp tảo hô;n và 3-5%/năm số cặp kết hô;n cận huyết thống; hạn chế tối đa tình trạng tảo hô;n và khô;ng có tình trạng HNCHT trong vùng đồng bào DTTS... Để đạt được mục tiêu này, thời gian tới, Quảng Trị cần triển khai hiệu quả một số nhiệm vụ, giải pháp:

Tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 14-CT/TU, ngày 15/12/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với cô;ng tác dân tộc trên địa bàn Tỉnh; nâng cao trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức đoàn thể đối với việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về hô;n nhân và gia đình; tạo sự thống nhất cao về nhận thức và hành động của các cấp, các ngành và cán bộ, đảng viên trong toàn Đảng bộ đối với việc lãnh đạo triển khai thực hiện cô;ng tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật, ngăn ngừa, giảm thiểu tình trạng tảo hô;n và HNCHT; xem đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực vùng DTTS.  

Các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương và cơ quan, ban, ngành đoàn thể trên địa bàn Tỉnh tích cực xây dựng các chương trình, kế hoạch và đề ra biện pháp cụ thể để thực hiện có hiệu quả Quyết định số 498/QĐ-TTg và Kế hoạch số 154/KH-UBND ngày 13/9/2021 của UBND tỉnh về triển khai, thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hô;n và HNCHT trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2021-2025”. Hàng năm, bố trí một phần kinh phí từ nguồn ngân sách địa phương cho các cơ quan, đơn vị (ngoài nguồn ngân sách Trung ương hỗ trợ) để triển khai các hoạt động giảm thiểu tình trạng tảo hô;n và HNCHT.

Tăng cường sự phối hợp giữa Mặt trận Tô;̉ quô;́c Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp nhằm đổi mới phương thức, nội dung trong thực hiện lồng ghép cô;ng tác tuyên truyền, vận động đồng bào DTTS xóa bỏ hủ tục, trong đó có những hủ tục liên quan đến tảo hô;n. Phát huy vai trò đội ngũ cán bộ người DTTS, già làng, trưởng thô;n, người có uy tín, hòa giải viên, cộng tác viên ở cơ sở trong thực hiện cô;ng tác tuyên truyền, vận động thực hiện pháp luật về hô;n nhân và gia đình ngay từ trong khu dân cư.

Đổi mới phương pháp phổ biến giáo dục pháp luật về hô;n nhân và gia đình, trong đó, chú trọng lựa chọn nội dung trọng tâm (Luật Hô;n nhân và gia đình; Luật Trẻ em; Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Bình đẳng giới và các văn bản hướng dẫn liên quan), biên soạn tài liệu ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, sát với thực tiễn và nhận thức của đồng bào DTTS, trong đó tập trung vào nhóm đối tượng phụ nữ, thanh, thiếu niên và vùng có nguy cơ cao về tảo hô;n, HNCHT. Bên cạnh đó, chú trọng hình thức tuyên truyền thô;ng qua đội ngũ báo cáo viên các cấp, cán bộ xã, thô;n; lồng ghép nội dung tuyên truyền trong các chương trình thô;ng tin lưu động, sân khấu hóa; hoạt động tuyên vận, hòa giải, hoạt động ngoại khóa trong các trường học, các câu lạc bộ tuyên truyền pháp luật; xây dựng các phóng sự, tin, bài phản ánh về hậu quả của tảo hô;n, HNCHT phát trên hệ thống phát thanh truyền hình, nhất là loa truyền thanh cơ sở; tổ chức các diễn đàn, hội thảo, hội thi tìm hiểu pháp luật và hoạt động tư vấn trợ giúp pháp lý miễn phí tại trung tâm và lưu động đến các điểm dân cư vùng DTTS.

Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, cô;ng tác phối hợp giữa các cấp, các ngành, cơ quan, đơn vị địa phương. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về hô;n nhân và gia đình; xử phạt hành chính kết hợp với xử phạt theo hương ước, quy ước. Kết hợp và nâng cao hiệu quả giữa cô;ng tác chỉ đạo, thực hiện, kiểm tra, đánh giá, xử lý vi phạm với thi đua khen thưởng, nhân rộng các mô; hình hay trong tuyên truyền, vận động, thực hiện tốt cô;ng tác phòng, chống tảo hô;n, HNCHT.

Mỗi người dân cần tập trung xây dựng và thực hiện nghiêm túc hương ước, quy ước của thô;n bản, tự giác chấp hành các nội quy của địa phương. Phát huy tính tự quản cộng đồng, dòng họ, gia đình; vận động Nhân dân khô;ng tảo hô;n, kết hô;n cận huyết thống; nâng cao vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tuyên truyền chính sách pháp luật nói chung và chính sách dân số nói riêng.

Như vậy, để đẩy lùi tình trạng tảo hô;n, HNCHT, Quảng Trị cần nô;̃ lực hơn nữa, tuyên truyền vận đô;̣ng sự tham gia vào cuộc của toàn xã hội và sự chủ động, tích cực của mỗi cá nhân, qua đó, nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của tình trạng tảo hô;n và HNCHT, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống, chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực của đồng bào vùng DTTS./.
 
PV 
Trang web Giải trí Điện tử Futong