Việt Nam đã có nhiều tiê;u chuẩn nhà nước trong nhiều lĩnh vực khác như kế toán, kiểm toán, xây dựng ... Tuy nhiê;n, Việt Nam hiện chưa có bất kỳ nghiê;n cứu nào về Tiê;u chuẩn Thống kê; hoàn chỉnh đối với từng biến dữ liệu cụ thể - loại dữ liệu sơ cấp dùng để tổng hợp nê;n các chỉ tiê;u thống kê; tổng hợp cho các lĩnh vực kinh tế - xã hội. Các tiê;u chuẩn thống kê; đối với biến dữ liệu cụ thể đòi hỏi phải có quy chuẩn về các khái niệm cơ bản về biến dữ liệu, cách thức thu thập dữ liệu (cách mã hóa dữ liệu ra sao, đơn vị thống kê; là gì, cần hỏi câu hỏi nào để thu được dữ liệu đó), xử lý phân tích, dữ liệu (phân tổ dữ liệu, bảng phân loại nào cần được sử dụng), hiệu chỉnh dữ liệu (gắn dữ liệu đối với dữ liệu bị thiếu, không hợp logic), trình bày dữ liệu (các loại kết quả đầu ra) và diễn giải dữ liệu.
Trong khi đó, các tài liệu có tính quy định về chuẩn thống kê; hiện đang được sử dụng tại các cơ quan sản xuất dữ liệu thống kê; có thể kể đến như Danh mục và Nội dung hệ thống chỉ tiê;u thống kê; quốc gia; hệ thống chỉ tiê;u cấp tỉnh, huyện, xã; hệ thống chỉ tiê;u bộ, ngà;nh m???i dừng ở mức quy định tê;n chỉ tiê;u tổng hợp, nội dung chỉ tiê;u, phương pháp tính và nguồn dữ liệu nói chung, mà chưa đi sâu vào công tác chuẩn hóa cho từng biến dữ liệu. Các bảng danh mục được nghiê;n cứu, ban hành cũng mới đáp ứng được yê;u cầu phân tổ, trình bày dữ liệu mà chưa giải quyết được các yếu tố khác của biến dữ liệu như mã hóa dữ liệu ra sao, tích hợp dữ liệu như thế nào, danh sách câu hỏi có thể sử dụng để thu thập dữ liệu.
Chất lượng và tính minh bạch của thông tin thống kê; nhằm hỗ trợ quá trình ra các quyết định liê;n quan đến chính sách công ngày càng được quan tâm và đánh giá cao về giá trị. Sự quan trọng của dữ liệu được chỉ ra bằng các báo cáo quan trọng sử dụng nhiều số liệu thống kê;, nhiều chỉ tiê;u chất lượng cao được sử dụng để theo dõi các chương trình, dự án như Chương trình tái cơ cấu nền kinh tế, chương trình Phát triển bền vững, các chương trình liê;n quan đến phát triển giới, thanh thiếu niê;n... Tuy nhiê;n, để đạt được và duy trì niềm tin của công chúng trong các số liệu thống kê; nhà nước đòi hỏi những số liệu thống kê; đó được sản xuất một cách khách quan, minh bạch và độc lập chuyê;n nghiệp.
Tháng 3 năm 2017, Ủy ban thống kê; Liê;n hợp quốc đã ban hành Khung bảo đảm chất lượng thống kê; Liê;n hợp quốc (UN-SQAF) và hướng dẫn xây dựng Khung bảo đảm chất lượng thống kê; quốc gia nhằm hướng dẫn các quốc gia thành viê;n xây dựng Khung bảo đảm chất lượng thống kê; quốc gia (NQAF). Trong khuyến nghị xây dựng Khung bảo đảm chất lượng thống kê; quốc gia đó, nhiều tiê;u chí liê;n quan đến việc xây dựng, ban hành, quản lý, sử dụng và phổ biến các tiê;u chuẩn thống kê; nhằm bảo đảm chất lượng của số liệu thống kê;.
Ngày 05/01/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định số 01/2019/QĐ-TTg về việc Ban hành Bộ tiê;u chí chất lượng thống kê; nhà nước đến năm 2030, trong đó có 7 tiê;u chí liê;n quan đến Tiê;u chuẩn thống kê;. Đó là các tiê;u chí:
- CLTK 3.1 - Có đơn vị thực hiện chức năng, nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện và hướng dẫn áp dụng tiê;u chuẩn thống kê;;
- CLTK 3.2 - Thực hiện việc tổ chức tham khảo ý kiến cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin và sử dụng thông tin thống kê; trong quá trình xây dựng, hoàn thiện các tiê;u chuẩn thống kê;;
- CLTK 3.3 - Có các tiê;u chuẩn thống kê; phù hợp với các tiê;u chuẩn, thực hành tốt của quốc tế và khu vực;
- CLTK 3.4 - Phổ biến tiê;u chuẩn thống kê; và những thay đổi về tiê;u chuẩn thống kê; (nếu có);
- CLTK 3.5 - Các tiê;u chuẩn thống kê; trước đây (phiê;n bản cũ) có sẵn để cung cấp (nếu có nhu cầu);
- CLTK 3.6 - Lưu trữ thông tin thống kê; ban đầu theo phân loại thống kê; ở mức chi tiết nhất;
- CLTK 3.7 - Công bố, phổ biến các sản phẩm thống kê; có kèm theo hoặc có chỉ dẫn đến tài liệu về tiê;u chuẩn thống kê; liê;n quan.
Tiê;u chí CLTK 3.3 nê;u rõ việc phải “Có các tiê;u chuẩn thống kê; phù hợp với các tiê;u chuẩn, thực hành tốt của quốc tế và khu vực”. Chính vì vậy, việc nghiê;n cứu xây dựng một hệ thống tiê;u chuẩn thống kê; và thí điểm xây dựng một tiê;u chuẩn thống kê; cụ thể để từ đó làm tiền đề, xây dựng các tiê;u chuẩn thống kê; chi tiết cho các lĩnh vực thống kê; khác trong tương lai trở thà;nh m???t nhiệm vụ quan trọng của cơ quan thống kê; quốc gia.
Bê;n cạnh đó, xây dựng và ban hành hệ thống tiê;u chuẩn thống kê; làm cơ sở vững chắc phục vụ đánh giá chất lượng thống kê;, giúp người làm công tác thống kê; có các tiê;u chuẩn thống nhất, phù hợp với các tiê;u chuẩn thông lệ tốt của quốc tế để tuân thủ trong quá trình sản xuất thông tin thống kê;.
Có ba lợi thế chính của việc xây dựng và sử dụng phổ biến những tiê;u chuẩn thống kê; đã được phê; chuẩn:
- Bảo đảm chất lượng sản phẩm thống kê;;
- Tạo ra bức tranh thống kê; toàn cảnh có ý nghĩa về xã hội và kinh tế;
- Giảm thiểu chi phí và tăng cường sự minh bạch.
Vì vậy, nghiê;n cứu xây dựng, hoàn hiện hệ thống tiê;u chuẩn thống kê; nhà nước là việc làm cần thiết và có tính cấp bách.
Đối tượng áp dụng của việc nghiê;n cứu là:
- Trong nội bộ cơ quan Tổng cục Thống kê; nhằm bảo đảm dữ liệu được sản xuất theo cách thức và chất lượng thống nhất qua thời gian và qua các cuộc điều tra;
- Ở cấp quốc gia bởi những cơ quan sản xuất dữ liệu thống kê; nhằm hỗ trợ việc tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau;
- Ở cấp quốc tế nhằm đáp ứng nghĩa vụ báo cáo quốc tế và khuyến khích khả năng so sánh dữ liệu giữa các quốc gia.
Tiê;u chuẩn thống kê; cho các biến thuộc lĩnh vực giáo dục có thể được sử dụng trong ngành thống kê;, các cơ quan thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo.
Nghiê;n cứu xây dựng, hoàn hiện hệ thống tiê;u chuẩn thống kê; nhà nước nhằm cung cấp luận cứ khoa học cho việc ban hành các tiê;u chuẩn thống kê; nhà nước.
Trong khi đó, các tài liệu có tính quy định về chuẩn thống kê; hiện đang được sử dụng tại các cơ quan sản xuất dữ liệu thống kê; có thể kể đến như Danh mục và Nội dung hệ thống chỉ tiê;u thống kê; quốc gia; hệ thống chỉ tiê;u cấp tỉnh, huyện, xã; hệ thống chỉ tiê;u bộ, ngà;nh m???i dừng ở mức quy định tê;n chỉ tiê;u tổng hợp, nội dung chỉ tiê;u, phương pháp tính và nguồn dữ liệu nói chung, mà chưa đi sâu vào công tác chuẩn hóa cho từng biến dữ liệu. Các bảng danh mục được nghiê;n cứu, ban hành cũng mới đáp ứng được yê;u cầu phân tổ, trình bày dữ liệu mà chưa giải quyết được các yếu tố khác của biến dữ liệu như mã hóa dữ liệu ra sao, tích hợp dữ liệu như thế nào, danh sách câu hỏi có thể sử dụng để thu thập dữ liệu.
Chất lượng và tính minh bạch của thông tin thống kê; nhằm hỗ trợ quá trình ra các quyết định liê;n quan đến chính sách công ngày càng được quan tâm và đánh giá cao về giá trị. Sự quan trọng của dữ liệu được chỉ ra bằng các báo cáo quan trọng sử dụng nhiều số liệu thống kê;, nhiều chỉ tiê;u chất lượng cao được sử dụng để theo dõi các chương trình, dự án như Chương trình tái cơ cấu nền kinh tế, chương trình Phát triển bền vững, các chương trình liê;n quan đến phát triển giới, thanh thiếu niê;n... Tuy nhiê;n, để đạt được và duy trì niềm tin của công chúng trong các số liệu thống kê; nhà nước đòi hỏi những số liệu thống kê; đó được sản xuất một cách khách quan, minh bạch và độc lập chuyê;n nghiệp.
Tháng 3 năm 2017, Ủy ban thống kê; Liê;n hợp quốc đã ban hành Khung bảo đảm chất lượng thống kê; Liê;n hợp quốc (UN-SQAF) và hướng dẫn xây dựng Khung bảo đảm chất lượng thống kê; quốc gia nhằm hướng dẫn các quốc gia thành viê;n xây dựng Khung bảo đảm chất lượng thống kê; quốc gia (NQAF). Trong khuyến nghị xây dựng Khung bảo đảm chất lượng thống kê; quốc gia đó, nhiều tiê;u chí liê;n quan đến việc xây dựng, ban hành, quản lý, sử dụng và phổ biến các tiê;u chuẩn thống kê; nhằm bảo đảm chất lượng của số liệu thống kê;.
Ngày 05/01/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định số 01/2019/QĐ-TTg về việc Ban hành Bộ tiê;u chí chất lượng thống kê; nhà nước đến năm 2030, trong đó có 7 tiê;u chí liê;n quan đến Tiê;u chuẩn thống kê;. Đó là các tiê;u chí:
- CLTK 3.1 - Có đơn vị thực hiện chức năng, nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện và hướng dẫn áp dụng tiê;u chuẩn thống kê;;
- CLTK 3.2 - Thực hiện việc tổ chức tham khảo ý kiến cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin và sử dụng thông tin thống kê; trong quá trình xây dựng, hoàn thiện các tiê;u chuẩn thống kê;;
- CLTK 3.3 - Có các tiê;u chuẩn thống kê; phù hợp với các tiê;u chuẩn, thực hành tốt của quốc tế và khu vực;
- CLTK 3.4 - Phổ biến tiê;u chuẩn thống kê; và những thay đổi về tiê;u chuẩn thống kê; (nếu có);
- CLTK 3.5 - Các tiê;u chuẩn thống kê; trước đây (phiê;n bản cũ) có sẵn để cung cấp (nếu có nhu cầu);
- CLTK 3.6 - Lưu trữ thông tin thống kê; ban đầu theo phân loại thống kê; ở mức chi tiết nhất;
- CLTK 3.7 - Công bố, phổ biến các sản phẩm thống kê; có kèm theo hoặc có chỉ dẫn đến tài liệu về tiê;u chuẩn thống kê; liê;n quan.
Tiê;u chí CLTK 3.3 nê;u rõ việc phải “Có các tiê;u chuẩn thống kê; phù hợp với các tiê;u chuẩn, thực hành tốt của quốc tế và khu vực”. Chính vì vậy, việc nghiê;n cứu xây dựng một hệ thống tiê;u chuẩn thống kê; và thí điểm xây dựng một tiê;u chuẩn thống kê; cụ thể để từ đó làm tiền đề, xây dựng các tiê;u chuẩn thống kê; chi tiết cho các lĩnh vực thống kê; khác trong tương lai trở thà;nh m???t nhiệm vụ quan trọng của cơ quan thống kê; quốc gia.
Bê;n cạnh đó, xây dựng và ban hành hệ thống tiê;u chuẩn thống kê; làm cơ sở vững chắc phục vụ đánh giá chất lượng thống kê;, giúp người làm công tác thống kê; có các tiê;u chuẩn thống nhất, phù hợp với các tiê;u chuẩn thông lệ tốt của quốc tế để tuân thủ trong quá trình sản xuất thông tin thống kê;.
Có ba lợi thế chính của việc xây dựng và sử dụng phổ biến những tiê;u chuẩn thống kê; đã được phê; chuẩn:
- Bảo đảm chất lượng sản phẩm thống kê;;
- Tạo ra bức tranh thống kê; toàn cảnh có ý nghĩa về xã hội và kinh tế;
- Giảm thiểu chi phí và tăng cường sự minh bạch.
Vì vậy, nghiê;n cứu xây dựng, hoàn hiện hệ thống tiê;u chuẩn thống kê; nhà nước là việc làm cần thiết và có tính cấp bách.
Đối tượng áp dụng của việc nghiê;n cứu là:
- Trong nội bộ cơ quan Tổng cục Thống kê; nhằm bảo đảm dữ liệu được sản xuất theo cách thức và chất lượng thống nhất qua thời gian và qua các cuộc điều tra;
- Ở cấp quốc gia bởi những cơ quan sản xuất dữ liệu thống kê; nhằm hỗ trợ việc tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau;
- Ở cấp quốc tế nhằm đáp ứng nghĩa vụ báo cáo quốc tế và khuyến khích khả năng so sánh dữ liệu giữa các quốc gia.
Tiê;u chuẩn thống kê; cho các biến thuộc lĩnh vực giáo dục có thể được sử dụng trong ngành thống kê;, các cơ quan thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo.
Nghiê;n cứu xây dựng, hoàn hiện hệ thống tiê;u chuẩn thống kê; nhà nước nhằm cung cấp luận cứ khoa học cho việc ban hành các tiê;u chuẩn thống kê; nhà nước.
Trần Tuấn Hưng
Vụ trưởng Vụ Phương pháp chế độ và quản lý chất lượng thống kê; - TCTK
Vụ trưởng Vụ Phương pháp chế độ và quản lý chất lượng thống kê; - TCTK
Link Tải Xuống Fortune Tiger